Απεικόνιση του Ορφέα Βακχικού (5ος Αιώνας π.χ). Φυλασσεται στο αρχαιολογικό μουσείου του Βερολίνου.
-ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΑ: Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ!
-ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ:Ο ΑΡΤΟΣ,Ο ΟΙΝΟΣ ΚΑΙ Η ΑΜΠΕΛΟΣ- ΣΥΜΒΟΛΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΖΑΓΡΕΑ!
-Ο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ ΟΡΦΕΑΣ ΒΑΚΧΙΚΟΣ.
-Ο ΘΑΝΑΤΟΣ,Ο ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΗΡΩΑ ΑΔΩΝΙΔΟΣ!
-Ο ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΤΥΑΝΕΑΣ, Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΣ, Η ΖΩΗ,ΟΙ ΠΑΡΑΒΟΛΕΣ,ΤΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ,ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ, Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ!
-ΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ''ΠΕΣΑΧ''
Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΗ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ
Η αναγέννηση των νεκρών και της φύσης!
Τα Ανθεστήρια ήταν ετήσια γιορτή της αναγέννησης της φύσης και γιορτή των νεκρών προς τιμή του Λιμναίου Διονύσου και του Xθόνιου Eρμή. Γίνονταν στην Aθήνα κατά τον μήνα Aνθεστηριώνα (τέλος Φεβρουαρίου – αρχές Μαρτίου) επί τρεις ημέρες. Tο όνομα της γιορτής πιθανολογείται από το ανθέω και το σχετίζουν με το έθιμο της δεύτερης μέρας των χοών να στεφανώνουν τα τρίχρονα αγόρια με λουλούδια.
Eπειδή τα Aνθεστήρια δεν ήταν γιορτή των λουλουδιών είχε υποστηριχθεί παλαιότερα η άποψη πως και το όνομαAνθεστήρια της όλης γιορτής δε σχετίζεται με τα άνθη, αλλά με το ρήμα «αναθέσσασθαι» που σημαίνει την ανάκληση των ψυχών (όμως η συγκοπή της πρόθεσης ανά δεν είναι χαρακτήρας της ιωνικής διαλέκτου) και σχετίζουν την ετυμολογία με την τρίτη ημέρα της γιορτής που ήταν αφιερωμένη στις ψυχές των νεκρών.
Συνοπτικά τα δρώμενα των τριών ημερών των Ανθεστηρίων ήταν τα εξής:
1η μέρα Πιθοίγια
* Άνοιγαν τους πίθους με το νέο κρασί
* Συνήθιζαν να φέρνουν το πρώτο κρασί στο εν Λίμναις ιερό του Διονύσου
* κάνανε σπονδές έξω από το κλειστό ιερό του θεού, προς τιμή του ευχόμενοι να καταναλώσουν αίσια την καινούρια παραγωγή
* δοκίμαζαν οι ίδιοι το κρασί και χόρευαν και τραγουδούσαν ευχαριστώντας το Διόνυσο
* την ημέρα εκείνη καθώς και την επόμενη, οι Αθηναίοι, επέτρεπαν στους δούλους να πίνουν μαζί τους.
2η μέρα Χόες
* γινόταν η πομπική είσοδος του Διονύσου στην πόλη πάνω σε καράβι με τροχούς
* πάνω στο καράβι υπήρχαν μεταμφιεσμένοι σε ακόλουθους του Θεού Διονύσου. Αυτοί οι μεταμφιεσμένοι ήταν οι Σάτυροι και πείραζαν τον κόσμο με τις βωμολοχίες δημιουργώντας κέφι και χαρά και κωμική διάθεση.
* Οι μεταμφιεσμένοι Σάτυροι φορούσαν προσωπείο – μάσκα. Οι μάσκες αυτές ήταν πήλινες και όμοιες μεταξύ τους.
* Άλλοι Σάτυροι φορούσαν δέρματα ζώων, άλειφαν το πρόσωπό τους με την τρυγία (κατακάθι του κρασιού) και στεφανώνονταν με κισσό, το αειθαλές ιερό φυτό του Διόνυσου.
* Οι Σάτυροι προσπαθούσαν να μοιάζουν με με τράγους, και χαρακτηριστικό των τράγων είναι η μεγάλη ροπή προς τα αφροδίσια.
* Οι Σάτυροι χοροπηδούσαν γύρω από το τροχοφόρο καράβι του Διονύσου χτυπώντας την γη με τα πόδια τους. (ίσως από εδώ βγήκε και η λέξη καρναβάλι αφού καρναβαλλίζω σημαίνει βαλλισμός των κάρνων δλδ πηδηχτός χορός των βοσκημάτων. Κατά Ησύχιο κάρνος· φθείρ. βόσκημα, πρόβατον). Το βόσκημα γενικά μπορεί να είναι τράγος, γίδα, πρόβατο.
* γινόταν ο «ιερός γάμος» του θεού με τη σύζυγο του άρχοντος βασιλέως, την βασσίλινα, ο οποίος ήταν επικεφαλής του ιερατείου και όλων των θρησκευτικών αξιωματούχων της Aθήνας.
* Γίνονταν αγώνες οινοποσίας
* Tο απόγευμα των Xοών συνηθίζονταν στους δρόμους «αι εκ των αμαξών λοιδορίαι», δηλαδή πειράγματα εναντίον διαβατών που συνηθίζονταν και στην εορτή των Ληναίων.
3η μέρα Χύτροι
* μαγείρευαν τα πολυσπόρια (πανσπερμία, κόλλυβα), που τα αφιέρωναν στο χθόνιο Eρμή, τον ψυχοπομπό. Η παράδοση που εξηγεί την πανσπερμία είναι πως όσοι σώθηκαν από τον Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, μαγείρεψαν «χύτραν πανσπερμίας».
* Την ημέρα των Χύτρων πίστευαν ότι οι ψυχές ξαναγύριζαν στον επάνω κόσμο και βρίσκονταν αόρατες ανάμεσα στους ζωντανούς.
* Πίστευαν ακόμη πως ανάμεσα στις ψυχές υπήρχε και παρουσία πονηρών πνευμάτων που ανέβαιναν στη γη με το άνοιγμα του Άδη και μόλυναν τους ανθρώπους και τις τροφές.
* έβαζαν γύρω από τα ιερά τους ένα κόκκινο νήμα που λειτουργούσε αποτρεπτικά και εμπόδιζε τα πνεύματα να εισέλθουν.
* Επίσης για να τα εμποδίσουν να μπουν στα σπίτια τους άλειφαν τις πόρτες με πίσσα και μασούσαν ράμφους.
* Τα βλαβερά πνεύματα του κάτω κόσμου, που μαζί με τις ψυχές έμπαιναν στα σπίτια από το βράδυ των Xοών και έμεναν με τους ζωντανούς την ημέρα των Xύτρων, τις έδιωχναν την επόμενη ημέρα με τη γνωστή φράση: «Θύραζε Κᾶρες, οὐκ ἔτ’ Ἀνθεστήρια», δηλαδή «φύγετε ψυχές των νεκρών, τα Aνθεστήρια τελείωσαν πια».
* Τα Υδροφόρια ήταν μια γιορτή που γινόταν την τρίτη μέρα των Aνθεστηρίων σε ανάμνηση όσων πνίγηκαν κατά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα:
“Yδροφόρια, εορτή πένθιμος Aθήνησιν επί τοις εν τω κατακλυσμώ απολομένοις”.
Κατά τη γιορτή αυτή έριχναν άρτους από σιτάρι και μέλι σε ένα χάσμα που υπήρχε μέσα στο ναό του Oλυμπίου Διός γιατί από το χάσμα εκείνο πίστευαν ότι η Γη είχε απορροφήσει τα νερά του κατακλυσμού.
ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ;
Στην Ελληνική μυθολογία ο Ζαγρέας (Ζαγρεύς) ήταν ο μέγας θεός των Ορφικών, ο οποίος γεννήθηκε από την Περσεφόνη και τον μεταμορφωμένο σε φίδι Δία. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη παράδοση, η Περσεφόνη είχε κέρατα, και έτσι ο Ζαγρεύς γεννήθηκε και αυτός με κέρατα. Ο Δίας τον διόρισε βασιλιά των θεών και του έδωσε σκήπτρο, κεραυνό και τον έλεγχο της βροχής. Και όπως οι Κούρητες φύλαξαν τον Δία όταν εκείνος ήταν βρέφος, έτσι φύλαξαν και τον Ζαγρέα, με την πρόσθετη βοήθεια του Απόλλωνα.
Η σύζυγος του Δία Ήρα βάλθηκε να εξοντώσει τον μικρό Ζαγρέα και γι' αυτό απέστειλε τους Τιτάνες να τον σκοτώσουν με απατηλούς περισπασμούς: του πήγαν παιχνίδια (ένα ρόμβο, έναν αστράγαλο, χρυσά μήλα, μία σβούρα) και ένα καθρέφτη. Ο Ζαγρεύς απασχολήθηκε με τον καθρέφτη, βλέποντας το πρόσωπό του. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή οι Τιτάνες όρμησαν καταπάνω του με τα μαχαίρια τους. Τότε ο μικρός θεός για να τους αποφύγει άρχισε να μεταμορφώνεται: έγινε έφηβος Δίας, Κρόνος, φίδι με κέρατα, άλογο, τίγρης, ταύρος. Η Ήρα παρ' όλα αυτά ενθαρρύνει τους Τιτάνες να μη διστάσουν, κι έτσι με διαταγή της κομματιάζουν το Ζαγρέα την ώρα που είχε τη μορφή ταύρου, βράζουν το κρέας του και το τρώνε. Ο Δίας οργίσθηκε τόσο, ώστε κατακεραύνωσε τους Τιτάνες και τους έστειλε στα Τάρταρα. Στον Απόλλωνα έδωσε εντολή να περιμαζέψει τα λείψανα του Ζαγρέως και να τα θάψει στους Δελφούς, κοντά στον τρίποδα.
Σύμφωνα με άλλη εκδοχή του μύθου, η θεά Αθηνά πέτυχε να διασώσει την καρδιά του Ζαγρέα και να την παραδώσει στο Δία, ο οποίος την τοποθέτησε μέσα σε γύψινο ομοίωμα του θεού.
Μία άλλη παράδοση αναφέρει την ανάσταση του θεού: η Ρέα ή η Δήμητρα συγκολλάει τα κομμάτια του και ο Ζαγρέας «ανίσταται» ή ξαναγεννιέται με νέα προσωπικότητα: Είναι ο θεός Διόνυσος, ο γιος της Σεμέλης, στην οποία ο Δίας είχε δώσει να καταπιεί την καρδιά του Ζαγρέως.
Ο μύθος αυτός, που εμπεριέχεται στη θρησκεία των Ορφικών, περικλείει μέσα του τα εξής μυστηριακά στοιχεία: Ορόμβος που έδωσαν οι Τιτάνες στο Ζαγρέα συναντιέται στις τελετές της «φυλετικής μυήσεως». Ο καθρέφτης (που προτιμά το μωρό Ζαγρέας) αναφέρεται στα Μυστήρια του Διονύσου. Ο αστράγαλος τέλος είναι γνωστός για τη μαντική και την ιερουργική του χρήση. Χαρακτηριστική είναι επίσης η λεπτομέρεια ότι, πριν να επιτεθούν στον Ζαγρέα οι Τιτάνες άλειψαν το πρόσωπό τους με γύψο, πράγμα που απαντάται στα Μυστήρια του Σαβαζίου και στα ορφικο-διονυσιακά μυστήρια.
ΤΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ ΤΟΥ ΝΟΝΝΟΥ
Ο Νόννος (5ος αι. μ.Χ.) υπήρξε Έλληνας επικός ποιητής. Γεννήθηκε στην Πανόπολιν της Αιγύπτου, το όνομά του είναι Αιγυπτιακό και σημαίνει καθαρός, άγιος. Είναι ο συνθέτης του μεγαλύτερου έπους της αρχαιότητος. Ο τίτλος του είναι "Διονυσιακά" και αποτελείται από 21.000 στίχους, που περιλαμβάνονται σε 48 βιβλία (ραψωδίες) και θυμίζουν τις ισάριθμες τραγωδίες της Ιλιάδος και της Οδυσσείας μαζί. Το περιεχόμενο του ογκώδους αυτού έργου αναφέρεται στις περιπέτειες του Διονύσου (από εδώ και ο τίτλος) από τη γέννησί του μέχρι την αποθέωσί του. Στην μακρά προεισαγωγή του ο ποιητής κάμνει λόγο για τον έρωτα του Διός προς την Ευρώπη, τον Κάδμο και τις περιπέτειες του οίκου του, τον Ζαγρέα, τον κατακλυσμό που ερήμωσε την γη, πολλούς άλλους μύθους και φθάνει στην γέννησι του Βάκχου, του οποίου περιγράφει τις νικηφόρες περιπέτειες, τα θαύματα, τις ευεργεσίες προς τους άλλους λαούς της γης όπως η διάδοση της καλλιέργειας της γης και συγκεκριμένα της αμπέλου, και τους κινδύνους που αυτός και η ακολουθία του διέτρεξαν σε πολλές χώρες της γης. Ο ποιητής διαθέτει εξαιρετική φαντασία και γνωρίζει να χρησιμοποιεί τα ελληνιστικά κείμενα και να τα παρουσιάζει πολύ έντεχνα. Με την παρεμβολή ιδίως προσώπων με δευτερεύουσα σημασία δημιουργεί προϋποθέσεις για παραγματικά μικρά ποιητικά αριστουργήματα που προκαλούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως είναι: η Χαλκηδών, ο Γυραίος, η Αρμονία, η Άμπελος κ.λπ. Ο Νόννος με το έργο του αυτό επηρέασε τους συγχρόνους του, όπως φαίνεται και από το γεγονός ότι τον μιμήθηκαν και μερικοί άλλοι ποιητές του 5ου αι. μ.Χ., όπως ο Τρυφιόδωρος, ο Κόλουθος, ο Μουσαίος κ.ά. και έθεσε την σφραγίδα του στην πολιτιστική ταυτότητα της εποχής του.
Εις μνήμην όλων αυτών των γεγονότων οι Ιερείς του Διονύσου έφεραν στη λευκή στολή τους το σύμβολο της αμπέλου και τελούσαν το μυστήριο της διανομής του σώματος και του αίματος του Διονύσου χρησιμοποιώντας συμβολικά τον άρτον και τον οίνον.
Τα Αδώνια: Θάνατος και Ανάσταση της Φύσης και του Ανθρώπου.
Η εορτή προς τον ηλιακό ήρωα Άδωνι.
Νεαρά κορίτσια στόλιζαν με λουλούδια το ομοίωμά του και το περιέφεραν ως επιτάφιο στους δρόμους της εκάστοτε πόλης ή χωριού ψάλλοντας νεκρόσιμους ύμνους.
Ο Άδωνις είναι ένας ηλιακός ήρωας που λατρεύτηκε σαν θεός στη Μικρά Ασία στη Φοινίκη, στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο πέθαινε και την άνοιξη ανασταινόταν, μαζί με τη φύση που την ίδια εποχή αναγεννιόταν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου